Lai Châu được xác định là một trong những địa bàn trọng điểm, phức tạp về ma túy của cả nước, địa phương có 108 xã, phường, thị trấn, trong đó có 23 xã biên giới tiếp giáp với Trung Quốc. Theo số liệu thống kê, giai đoạn từ năm 2015 đến nay, số vụ và số đối tượng liên quan đến ma túy bị phát hiện, bắt giữ tuy giảm so với những năm trước nhưng lượng ma túy thu giữ lại tăng cao, chỉ tính riêng năm 2017, số vụ ma túy phát hiện, bắt giữ giảm nhẹ (0,92%) nhưng số lượng hêrôin thu giữ cao gấp 4 lần, ma túy tổng hợp tăng 227 lần so với năm 2016. Bên cạnh đó, toàn tỉnh hiện có hơn 3.200 người nghiện ma túy; đáng chú ý, người nghiện đang có xu hướng trẻ hoá với việc sử dụng các chất ma túy tổng hợp, cần sa ngày càng nhiều... Đây là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh.
Để giải quyết có hiệu quả tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn, Công an tỉnh Lai Châu đã tham mưu Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền và các đơn vị chức năng, nhất là Ban Chỉ đạo Phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội tập trung xây dựng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, trong đó chú trọng triển khai thực hiện mô hình “Xã, phường, thị trấn không có tệ nạn ma túy” trong cộng đồng dân cư nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị tham gia công tác phòng, chống ma túy. Với vai trò nòng cốt, Công an tỉnh Lai Châu đã chủ động tham mưu, tổ chức thực hiện các nội dung trọng tâm về phòng, chống và kiểm soát ma túy trên địa bàn tỉnh. Đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể và các địa phương trong tỉnh triển khai có hiệu quả công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy với nhiều hình thức phong phú, phù hợp với đặc thù của từng địa bàn, từng đối tượng, người dân như: Cuộc thi tìm hiểu, các tiểu phẩm, kịch; viết tin, bài biểu dương gương người tốt, việc tốt trong công tác phòng, chống ma túy; cai nghiện ma túy... Đặc biệt, phối hợp có hiệu quả với các cơ quan thông tấn, báo chí của trung ương và địa phương xây dựng các phóng sự tuyên truyền bằng nhiều thứ tiếng dân tộc (tiếng Mông, tiếng Thái, tiếng Dao, tiếng Hà Nhì...) để chuyển tải các nội dung liên quan đến công tác phòng, chống ma túy đến với đồng bào vùng cao, vùng sâu, vùng xa, nơi còn nhiều người dân chưa thành thạo tiếng phổ thông. Bên cạnh đó, đã tổ chức, hướng dẫn cho các thôn, bản ký cam kết xây dựng thôn, bản không có tội phạm và người nghiện ma túy; củng cố, duy trì các “đường dây nóng”, “hòm thư tố giác tội phạm” để động viên, tạo điều kiện cho nhân dân tích cực tham gia tố giác tội phạm ma túy và người nghiện ma túy tại cộng đồng dân cư.
Công an thành phố Lai Châu tuyên truyền bạo lực học đường, phòng chống ma túy và tổ chức ký cam kết cho các em học sinh Trường chuyên Lê Quý Đôn
Trong công tác xây dựng các mô hình, điển hình tiên tiến, lực lượng Công an cơ sở đã tham mưu chính quyền các xã hướng dẫn các thôn, bản thành lập các mô hình tự quản về an ninh trật tự, trong đó có nhiều mô hình phát huy hiệu quả trong công tác giữ gìn trật tự an toàn xã hội tại địa bàn cơ sở nói chung và công tác phòng, chống ma túy nói riêng như: Mô hình “Tự phòng, tự quản”, “Ban an ninh, trật tự thôn bản”, “Tổ liên gia tự quản, tự phòng về an ninh, trật tự”, “Xã, bản không có tệ nạn ma túy”, “Cụm liên kết giáp ranh về an ninh, trật tự”, “Tổ phụ nữ không có chồng, con nghiện ma túy”, “Tổ phụ nữ vận động chồng, con và người thân cai nghiện ma túy… Đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh có gần 30 mô hình, điển hình tiêu biểu trong công tác phòng, chống ma túy đang hoạt động và phát huy hiệu quả. Nhờ triển khai thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, nhân dân đã cung cấp cho các cơ quan chức năng hàng nghìn tin báo, trong đó có trên 70% tin có giá trị giúp lực lượng Công an phát hiện, điều tra, xử lý nhiều vụ phạm tội về ma túy.
Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lai Châu đã phối hợp với Tòa án nhân dân tỉnh xét xử lưu động 04 vụ án ma túy tại xã Sùng Phài, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu
Từ năm 2008 đến nay, các lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh Lai Châu đã tập trung triển khai thực hiện nhiều kế hoạch, biện pháp và mở nhiều đợt cao điểm đấu tranh, tấn công trấn áp tội phạm, tệ nạn ma túy. Trong hơn 10 năm qua, các lực lượng chức năng của tỉnh Lai Châu đã phát hiện bắt giữ trên 3.600 vụ, với trên 4.860 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ hơn 100 kg hêrôin, 115 kg nhựa thuốc phiện, trên 34,74 kg ma túy tổng hợp. Tòa án nhân dân các cấp đã đưa ra xét xử trên 2.990 vụ án với trên 4.540 bị cáo phạm tội về ma túy; trong đó đưa ra xét xử lưu động 847 vụ án điểm với trên 1.030 bị cáo, góp phần tuyên truyền, răn đe tội phạm.
Bên cạnh đó, công tác xóa bỏ cây có chứa chất ma túy được các ngành chức năng và các địa phương trên địa bàn tỉnh Lai Châu luôn chú trọng thực hiện, các lực lượng của Công an tỉnh đã phối hợp với các lực lượng chức năng trong tỉnh tổ chức tuyên truyền, vận động và tổ chức cho nhân dân ký cam kết không trồng cây chứa chất ma túy; hỗ trợ phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng giúp nhân dân phát triển kinh tế. Giai đoạn 2008 - 2018, đã phát hiện, phá nhổ 900 nghìn m2; bắt, xử lý hình sự 03 vụ, 03 đối tượng về hành vi trồng cây thuốc phiện, xử lý hành chính 19 vụ, 19 đối tượng về hành vi trồng cây thuốc phiện.
Xác định tầm quan trọng của công tác xây dựng xã, phường, thị trấn không có tệ nạn ma túy, Công an tỉnh Lai Châu đã triển khai lực lượng xuống 108/108 xã, phường, thị trấn để tiến hành rà soát, xác định tính chất, mức độ ảnh hưởng của tội phạm và tệ nạn ma túy tại địa bàn cơ sở. Kết quả đã xác định được 61 xã trọng điểm về tội phạm và tệ nạn ma túy và 12 xã không có người nghiện và người phạm tội về ma túy. Nhờ triển khai có hiệu quả Mô hình “Xã, phường, thị trấn không có tệ nạn ma túy”, đến nay, toàn tỉnh đã có 34/108 xã không có tệ nạn ma túy, đạt tỷ lệ 31% (tăng 22 xã so với thời điểm năm 2008; phấn đấu đến năm 2020, toàn tỉnh có 49 xã, phường, thị trấn không có tệ nạn ma túy); 108 xã, phường, thị trấn được tuyên truyền về phòng, chống ma túy.
Thời gian tới, để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được của Mô hình “Xã, phường, thị trấn không có ma túy” trên địa bàn tỉnh Lai Châu, Công an tỉnh tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống ma túy, phối hợp với các ngành chức năng và các địa phương trong tỉnh tổ chức có hiệu quả công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi cá nhân trong việc đẩy lùi tệ nạn ma túy ra khỏi cộng đồng. Các hình thức tuyên truyền sẽ được triển khai đa dạng, phù hợp với đặc điểm từng vùng, từng đối tượng. Trong quá trình triển khai sẽ gắn việc thực hiện mô hình với phát huy tính dân chủ, sáng tạo của nhân dân và phát huy vai trò của già làng, trưởng dòng họ trong công tác vận động nhân dân tham gia phòng, chống tội phạm ma túy. Chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch gặp gỡ, tiếp xúc giáo dục, cảm hoá người nghiện ma túy với việc thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, góp phần ổn định, chăm lo cuộc sống, giúp họ từ bỏ tham gia hoạt động phạm tội và tệ nạn ma túy.
Trần Thành