"Bóng cười" thực chất là quả bóng bay được bơm một loại khí có công thức hóa học là N2O (Dinitơ monoxit hay nitrous oxide). Loại khí này khi hít vào có khả năng tác động mạnh lên một điểm của hệ thần kinh gây cười, tạo cảm giác lâng lâng, sảng khoái cho người sử dụng. Theo các chuyên gia y tế, việc sử dụng thường xuyên N2O có thể gây ra các rối loạn như: cảm giác châm chích ở đầu chi và đi đứng loạng choạng; các rối loạn khí sắc; rối loạn trí nhớ; rối loạn giấc ngủ; các rối loạn nhịp tim và hạ huyết áp; thiếu máu, thiếu B12.
Ảnh minh họa
N2O là hóa chất được quản lý chuyên ngành bởi Bộ Công thương, cụ thể thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp (số thứ tự 120, Phụ lục II của Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09/10/2017 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất). N2O chủ yếu được sử dụng để gây tê, giảm đau trong lĩnh vực y tế hoặc dùng để đóng gói, bảo quản thực phẩm.
Như vậy, việc nhập khẩu, mua bán... chất N2O để sử dụng trong công nghiệp, phát triển kinh tế, xã hội... vẫn được thực hiện nhưng phải đảm bảo đúng những quy định chặt chẽ của pháp luật. Việc sử dụng chất N2O ("bóng cười") tuy chưa có điều luật cụ thể nào quy định cấm, song việc mua bán, sử dụng “bóng cười” cho người là sai phạm vì trước tiên gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người sử dụng và không được cấp phép để mua bán, sử dụng cho người.
Tuy nhiên, hiện nay, một bộ phận thanh thiếu niên coi việc sử dụng “bóng cười” là “sành điệu”, trào lưu, thú tiêu khiển… đã gây nên một thực trạng rất đáng báo động, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Nắm bắt “thị hiếu” đó, các đối tượng thường mua cả bình loại 05 – 10kg đựng khí N2O có trộn sẵn hương liệu tạo mùi rồi tổ chức tại nhà riêng, quán bar, nhà nghỉ… Trung bình 01 bình 10kg khí N2O mua với giá 5 – 7 triệu đồng sẽ bơm được 400 quả bóng, bán trung bình 50.000 – 70.000 đồng/quả (tại các quán bar, karaoke đắt hơn, khoảng 200.000 đồng/quả). Như vậy, hình thức kinh doanh này cũng là “siêu lợi nhuận”. Nguy hiểm hơn, một số người kinh doanh “bóng cười” đã móc nối với các đối tượng tổ chức, chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy, lợi dụng các cơ sở kinh doanh dịch vụ có điều kiện và nhạy cảm về an ninh trật tự, các tụ điểm ca nhạc đông người tham gia để hoạt động. Thực tế đã có những trương hợp sử dụng “bóng cười” cùng với các chất kích thích khác như ma túy, thuốc lá, rượu… gây ảo giác, mất kiểm soát năng lực, hành vi, gây nguy hiểm cho xã hội và cá nhân người sử dụng, thậm chí tử vong. Điển hình là vụ 07 thanh niên tử vong sau khi sử dụng ketamin và “bóng cười” tại Lễ hội âm nhạc Công viên nước Hồ Tây, Hà Nội ngày 16/9/2018.
Ảnh minh họa
Trước tình hình mua bán, sử dụng “bóng cười” gia tăng và gây hậu quả xấu đối với xã hội, ở một số địa phương như Hà Nội, Đà Nẵng…, Công an các thành phố trên đã giao cho lực lượng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế và buôn lậu chủ trì, phối hợp với các đơn vị khác như Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội… tổ chức các đợt cao điểm ra quân phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến “bóng cười” (kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; vi phạm quy định về Giấy phép hạn chế sản xuất, kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh; kinh doanh không phép, sai phép, trái phép, trá hình, quá giờ quy định…). Cụ thể, ở Hà Nội, từ tháng 4/2017 đến tháng 7/2019, Công an Thành phố đã phát hiện, xử lý 351 vụ, 351 đối tượng kinh doanh, buôn bán trái phép “bóng cười”, shisha; xử phạt hành chính 348 vụ, 348 đối tượng; tang vật thu giữ 1.034 bình bóng, 743 kg và 14.912 quả bóng, thu hơn 2 tỷ 400 triệu đồng.
Hiện nay, các hành vi vi phạm pháp luật về sản xuất, kinh doanh N2O được xử lý theo các quy định tại Nghị định số 115/2016/NĐ-CP ngày 08/07/2016, Nghị định số 163/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ. Ví dụ: Điều 10 Nghị định số 163/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 quy định hành vi vi phạm quy định về Giấy phép hạn chế sản xuất, kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh, quy định:
- Phạt tiền từ 12.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a, Sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh mà không có Giấy phép hạn chế sản xuất, kinh doanh hóa chất theo quy định;
b, Sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh khi Giấy phép hạn chế sản xuất, kinh doanh hóa chất được cấp đã hết hiệu lực.
- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với hành vi tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh khi đã bị cơ quan quản lý có thẩm quyền đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh, tước quyền sử dụng hoặc thu hồi Giấy phép hạn chế sản xuất, kinh doanh hóa chất.
Hiện nay, trên thế giới chưa có nước nào đưa “bóng cười” vào Danh mục chất ma túy và tiền chất để quản lý. Ở nước ta cũng vậy, theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ, có 515 chất ma túy và 44 tiền chất thuộc Danh mục các chất ma túy và tiền chất, trong đó không có “bóng cười” (N2O).
“Bóng cười” cũng không phải là một hóa chất cấm mua bán nên giải pháp khả thi nhất hiện nay là cần tuyên truyền rộng rãi trong các tầng lớp nhân dân, nhất là thanh thiếu niên, về tác hại của chất này. Song song với đó, buộc các cơ sở kinh doanh ký cam kết không bán "bóng cười" vào mục đích sử dụng cho con người, kiên quyết xử lý đối với các cơ sở vi phạm.
Các lực lượng chức năng thuộc các Bộ: Công an, Công thương, Y tế đang phối hợp nghiên cứu, đánh giá tình hình nhu cầu thực tế sử dụng khí N2O trong nước, từ đó có biện pháp siết chặt trong nhập khẩu, đồng thời nghiên cứu ban hành, bổ sung các quy định quản lý chặt chẽ hoạt động mua bán khí N2O trong nước và quy định hoạt động nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng đúng mục đích đối với loại khí này. Các đơn vị chức năng có thẩm quyền như Công an, Quản lý thị trường, Hải quan cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, quản lý chặt chẽ các mặt hàng hóa chất không rõ nguồn gốc, ngăn chặn thẩm lậu từ nước ngoài vào Việt Nam.
Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an đang phối hợp với các đơn vị liên quan chủ động nắm tình hình, xác định thực trạng sử dụng "bóng cười" và các chất hướng thần mới ở trong nước, tham khảo quy định của Ban Kiểm soát ma túy quốc tế (INCB) và các nước trên thế giới về các chất này để đề xuất giải pháp khả thi phòng, chống sử dụng “bóng cười”, tránh gây ra những hậu quả khôn lường và dư luận xấu trong xã hội./.
Thanh Minh