Tuy nhiên, do ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường, tình hình tội phạm ma tuý (TPMT) trên địa bàn từ năm 2009 đến nay chưa có chiều hướng giảm, tiềm ẩn nhiều phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi, manh động. Hoạt động của TPMT tại các tụ điểm, điểm mua bán nhỏ lẻ tại các quận, huyện vẫn diễn ra thường xuyên. Thời gian gần đây, đối tượng thường thuê chung cư cao cấp, có camera giám sát và thẻ ra vào thang máy để mua bán, sử dụng trái phép ma tuý gây khó khăn cho công tác phát hiện, đấu tranh của lực lượng công an.
Trong 10 năm qua, CATP đã khám phá 16.651 vụ, với 34.151 đối tượng, thu giữ 478,385 kg heroin, 71,257 kg cocain, hơn 2,4 tấn ma tuý tổng hợp (MTTH) các loại, 60 kg “cỏ Mỹ”, 64,78 kg cần sa, 95,776 kg tiền chất pesua enphedrin (PSE), 169 khẩu súng các loại. Tỷ lệ thu giữ tăng trong 05 năm gần đây là 88,5%. Số lượng heroin, MTTH, cocain, cần sa thu giữ trong sáu tháng đầu năm 2019 là 1,43 tấn, cao hơn cả năm 2018 (với 881 kg). Đặc biệt từ năm 2018 đến nay, CATP tiếp tục phối hợp với các đơn vị khám phá 05 vụ tàng trữ, vận chuyển ma tuý trái phép với số lượng lớn liên quan đến các đối tượng có quốc tịch Đài Loan, Trung Quốc, thu giữ 2,1 tấn MTTH, 305 kg heroin. Đây là các đường dây vận chuyển ma tuý từ Tam giác vàng, qua Lào, Thái Lan, Campuchia về Việt Nam để giấu trong loa thùng xuất đi Đài Loan.
TPMT có yếu tố nước ngoài trên địa bàn còn tiềm ẩn nhiều phức tạp khi mà có ngày càng nhiều các vụ vận chuyển MTTH, cocain từ nước ngoài về TP. Hồ Chí Minh bị phát hiện. Từ năm 2009 đến tháng 6/2019, cơ quan chức năng đã phát hiện 71 vụ, bắt 92 đối tượng (trong đó có 37 đối tượng là người nước ngoài) vận chuyển ma tuý qua các cửa khẩu. Vật chứng thu giữ gồm: 49,61 kg + 6,03 lít tiền chất PSE, 105,098 kg cocain, gần 30 kg heroin, 56,24 kg MTTH.
Đối tượng cùng 895 bánh heroin bị Đội Cảnh sát giao thông An Sương, CATP Hồ Chí Minh phối hợp với các lực lượng chức năng bắt giữ ngày 27/3/2019, tại ngã tư An Sương, huyện Hóc Môn.
Do việc xác định tình trạng nghiện nhất là nghiện MTTH còn bất cập, người nghiện thường không có mặt ở nơi cư trú, thiếu hợp tác trong quá trình khai báo, điều trị, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực không đáp ứng được nhu cầu công tác cai nghiện tại gia đình đã khiến tình hình tệ nạn ma tuý diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến ANTT trên địa bàn. Thành phố hiện có 24.142 người nghiện ma tuý có hồ sơ quản lý (trong đó có 10.717 người có mặt tại cộng đồng), 4.137 người sử dụng trái phép chất ma tuý. Qua rà soát từ ngày 01/01/2009 đến ngày 15/5/2019, cơ quan chức năng đã phát hiện 15.916 vụ, với trên 31.000 lượt người nghiện và người sử dụng trái phép chất ma tuý vi phạm pháp luật. Thu giữ trên 30 kg heroin, trên 150 kg MTTH, 51,64 kg cần sa, 1,16 kg thuốc phiện, 14 khẩu súng, 214 viên đạn cùng nhiều vật chứng liên quan. Lực lượng Cảnh sát hình sự đã phát hiện 802 vụ, bắt 1.577 đối tượng sử dụng trái phép chất ma tuý phạm pháp hình sự. Trong 10 năm qua, toàn thành phố đã đưa 57.322 lượt người nghiện ma tuý không có nơi cư trú ổn định vào cơ sở xã hội. Quản lý, cải tạo, giáo dục trên 13.000 lượt người nghiện và người sử dụng trái phép ma tuý vi phạm pháp luật đang chấp hành án tại trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ. Ngoài ra CATP còn phối hợp với các ban ngành kiểm tra, phát hiện, xử lý hành chính các cơ sở kinh doanh dịch vụ nhạy cảm về ANTT để xảy ra việc khách sử dụng trái phép chất ma tuý. Do đẩy mạnh truy quét đến nay tình hình mua bán lẻ, sử dụng trái phép ma tuý ở nơi công cộng như công viên 23/9, công viên Phú Lâm, bến xe Chợ Lớn đã được triệt xoá, được người dân đồng tình ủng hộ.
Bệnh nhân uống methadone tại Trung tâm y tế dự phòng quận Gò Vấp.
Đối với người sử dụng MTTH có biểu hiện rối loạn tâm thần (“ngáo đá”), CATP đã phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Y tế hướng dẫn các quận, huyện đưa vào cơ sở y tế để cắt cơn, sau đó mới xác định tình trạng nghiện, xác minh nơi cư trú, không để đối tượng ở ngoài gây mất trật tự công cộng. Lực lượng công an, dân phòng, thanh niên xung phong, y tế các quận, huyện duy trì trực chiến ở các trạm kiểm soát trị an, đảm bảo an toàn giao thông cùng tham gia kiểm tra nồng độ cồn và test nhanh chất ma tuý đối với người điều khiển phương tiện giao thông có biểu hiện nghi vấn. Trong 6 tháng đầu năm 2019, đã phát hiện, xử lý 31 trường hợp lái xe dương tính với ma tuý theo hướng không cho tiếp tục điều khiển phương tiện, xử phạt hành chính, chuyển về địa phương nơi cư trú để lập hồ sơ quản lý theo quy định.
Trước thực trạng tệ nạn ma tuý phức tạp hiện nay, thành phố mong muốn tiếp tục duy trì hình thức cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện như hiện nay. Đề xuất cho địa phương có cơ chế đặc thù được quyền đưa số người nghiện phát hiện được vào cơ sở điều trị trên địa bàn. Có biện pháp cưỡng chế đối với người nghiện không tự giác chấp hành biện pháp cai nghiện tại gia đình, cộng đồng.
Thành phố kiến nghị Bộ Công an cần chỉ rõ tiêu chí “thường xuyên sinh sống” để làm cơ sở xác định nơi cư trú ổn định cho người nghiện. Bộ Công an, Bộ Y tế cần ban hành hướng dẫn trình tự, thủ tục tạm giữ người nghiện nhất là đối tượng “ngáo đá” trong khi chờ xác định tình trạng nghiện. Các bộ cần có hướng dẫn cụ thể trong việc xử lý người có quyết định đưa đi cơ sở cai nghiện bắt buộc song bỏ trốn. Việc người nghiện cư trú trên địa bàn song đi vắng dài ngày, thì cần có quy định cụ thể để tiện cho việc theo dõi, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc như những trường hợp không có nơi cư trú ổn định.
Đề xuất các cấp, các ngành có chủ trương khuyến khích doanh nghiệp, nhà hảo tâm tham gia xã hội hoá công tác cai nghiện ma tuý, dạy nghề, tạo việc làm giúp người sau cai có cuộc sống ổn định, sớm tái hoà nhập cộng đồng.
Minh Châu