Những năm gần đây, trên địa bàn TP. Hà Nội xuất hiện tình trạng sử dụng “bóng cười” (khí nitơ ôxít - N20), shisa, “cỏ Mỹ”, “tem giấy” trong quán bia, quán bar, karaoke, nhất là tại quán cà phê. Người sử dụng đa số là thanh thiếu niên. Mặc dù chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của chúng, song đây đã trở thành thú chơi mới trong một bộ phận giới trẻ. “Bóng cười” là khí N2O được bơm vào quả bóng bay để hút trực tiếp. Tuy không phải là chất ma tuý, song khí có tác động làm cơ thể mất cảm giác đau đớn, mất ý thức, ảo giác nhẹ, phấn khích, cười ngây dại. Khi sử dụng chúng kết hợp với rượu mạnh, thuốc lá… khiến cơ thể bị ảo giác, mất kiểm soát hành vi, ngộ độc, tử vong.
Trước tình hình trên, thành phố đã chỉ đạo các sở, ban, ngành xây dựng, triển khai nghiêm túc Kế hoạch 110/KH-UBND, ngày 26/5/2017 về tăng cường công tác quản lý, xử lý vi phạm liên quan đến “bóng cười”, shisa, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”. Kiến nghị Bộ Y tế đưa khí N2O vào danh mục chất cấm kinh doanh, sử dụng vào cơ thể con người sai mục đích, ban hành hướng dẫn cụ thể để quản lý việc sử dụng trong đời sống, hạn chế ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ cộng đồng.
Qua 02 năm triển khai Kế hoạch 110/KH-UBND, Công an thành phố (CATP) Hà Nội phối hợp với các sở, ngành đẩy mạnh công tác phòng, chống các hành vi liên quan đến “bóng cười”, shisa, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”. Sở Y tế chỉ đạo các cơ sở khám chữa bệnh quản lý chặt chẽ việc sử dụng khí N2O trong điều trị, tham vấn chuyên gia của Bệnh viện Bạch Mai về tác động của khí lên cơ thể để có căn cứ đề xuất biện pháp phòng ngừa. Sở Công thương phối hợp với CATP kiểm tra, xử lý hoạt động kinh doanh “bóng cười”, shisa trên địa bàn. Các sở, ban, ngành đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của ma tuý, chất gây nghiện để người dân tự nâng cao ý thức phòng tránh. Vận động chủ cơ sở kinh doanh, dịch vụ ký cam kết không mua bán, tổ chức sử dụng khí N2O và các chất cấm trái phép khác, lập đường dây nóng tiếp nhận tin tố giác hành vi vi phạm.
CATP chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tổng rà soát, nắm tình hình địa bàn tập trung nhiều cơ sở vui chơi, giải trí nhạy cảm về ANTT nhằm phát hiện, xử lý nghiêm hành vi liên quan đến “bóng cười”, shisa, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”. Lập đoàn kiểm tra hành chính, tổ tuần tra kiểm soát trên các tuyến giao thông, địa bàn trọng điểm nhằm phát hiện, ngăn chặn đối tượng mua bán, vận chuyển khí N2O không có giấy phép. CATP rà soát, phát hiện, xử lý đối tượng rao bán trái phép ma tuý, chất gây nghiện trên trang web, mạng xã hội. Lập danh sách số cơ sở nghi vấn kinh doanh trái phép shisa, “bóng cười” tại các quận trọng điểm như: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Cầu Giấy… để xử lý nghiêm, đặc biệt là việc cho thêm chất ma tuý vào bình hút shisa như báo chí đã phản ánh.
Tổ công tác liên ngành của Công an và Quản lý thị trường Hà Nội niêm phong số bình chứa khí N2O, thu giữ tại quán cà phê Aroi, 208 Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên.
Từ năm 2017 đến nay, CATP đã phát hiện, xử lý 351 vụ, 351 đối tượng kinh doanh trái phép “bóng cười”, shisa, trong đó xử lý hành chính 348 vụ, 348 đối tượng với số tiền hơn 2,4 tỷ đồng. Điều tra, khám phá 55 vụ án liên quan đến “cỏ Mỹ”, trong đó có 25 vụ, với 942,045 gam “cỏ Mỹ” có tẩm chất ma tuý thuộc danh mục Chính phủ quy định; 30 vụ với hơn 1.500 gam “cỏ Mỹ” tẩm chất không thuộc danh mục Chính phủ quy định. Phát hiện xử lý 01 vụ, 01 đối tượng mua bán trái phép ma tuý liên quan đến “tem giấy” thu giữ 05 viên ma tuý tổng hợp, 02 tấm giấy có tẩm chất ma tuý LSD. Cục Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội đã kiểm tra, xử lý 231 vụ, phạt hành chính gần 2,5 tỷ đồng, thu giữ số lượng bình khí và bóng bay chứa khí N2O trị giá hơn 01 tỷ đồng.
Điển hình vào ngày 11/5/2017, Phòng Cảnh sát kinh tế, CATP phối hợp với Đội QLTT số 2 qua kiểm tra quán Max Bar, quận Hoàn Kiếm đã phát hiện, thu giữ 02 bình N2O + 600 quả bóng bay để bơm khí, 10 bình hút + 10 vòi hút + 360 viên than đốt + 04 hộp tạo mùi + 400 đầu tẩu hút shisa. Cùng ngày, Phòng Cảnh sát kinh tế phối hợp với Đội QLTT số 3 kiểm tra quán Hero Bar tại 42 Yên Phụ, quận Ba Đình phát hiện, thu giữ 06 bình khí N2O + 6.100 quả bóng bay, 163 chai rượu các loại.
Ngày 16/9/2018, tại lễ hội âm nhạc Du hành lên mặt trăng do Công ty TNHH Kết nối Á Châu tổ chức tại Công viên nước Hồ Tây đã xảy ra việc 07 người chết do ngộ độc ma tuý, chất hướng thần. Quá trình điều tra, lực lượng công an thu giữ 187 bình khí N2O cùng nhiều quả bóng bay đã sử dụng và chưa sử dụng. Ngày 06/12/2018, Công an quận Nam Từ Liêm bắt 02 đối tượng vận chuyển 123 gói “cỏ Tobago” có khối lượng trên 1,1 kg. Qua giám định sợi thảo mộc chứa chất ma tuý 5F-MDMB-PICA.
Từ việc thu giữ tang vật là thảo mộc khô có tẩm chất ma tuý, hướng thần thuộc nhóm cần sa tổng hợp (“cỏ Mỹ”), CATP đã đề xuất Bộ Công an có văn bản hướng dẫn giải quyết vướng mắc trong công tác giám định, điều tra, xử lý. Sau 02 năm thực hiện Kế hoạch 110/KH-UBND, tình hình vi phạm liên quan đến “bóng cười”, shisa, “cỏ Mỹ”, “tem giấy” không còn diễn ra tràn lan và có chiều hướng giảm so với những năm trước. Thành phố đã kiến nghị các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về phòng, chống việc sản xuất, mua bán, tổ chức sử dụng và sử dụng trái phép các chất trên.
Thời gian tới, UBND TP. Hà Nội tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức cho người dân nhất là thanh thiếu niên về tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện. Điều tra nắm tình hình số cơ sở có dấu hiệu mua bán, sử dụng “bóng cười” để xử lý việc kinh doanh hàng hoá không rõ nguồn gốc, xuất xứ, người mua không đúng đối tượng, kinh doanh không phép, sai phép, hoạt động quá giờ quy định. Lập đoàn kiểm tra liên ngành nhằm phát hiện, xử lý nghiêm hành vi kinh doanh trái phép “bóng cười”. Nếu cơ sở vi phạm từ 02 lần trở lên, đề xuất thu hồi giấy phép kinh doanh, hoặc đình chỉ hoạt động. Nếu có dấu hiệu phạm tội sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra xử lý theo thẩm quyền.
Thành phố đề xuất liên Bộ: Công an - Công thương - Y tế kiến nghị Chính phủ, Quốc hội bổ sung quy định xử lý hình sự đối với hành vi vi phạm liên quan đến quản lý, sử dụng “bóng cười”, shisa và các chất ma tuý mới. Quy định cụ thể trách nhiệm của từng đơn vị trong cấp phép tổ chức lễ hội nơi công cộng, có sử dụng nhạc mạnh, để xảy ra việc sử dụng trái phép chất cấm, gây hậu quả nghiêm trọng. Sớm ban hành quy định quản lý nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng shisa, khí N2O đúng mục đích. Đưa shisa vào danh mục sản phẩm thuốc lá nhập khẩu, kinh doanh có điều kiện để chấn chỉnh việc kinh doanh, sử dụng.
Đề xuất Bộ Y tế đẩy mạnh khuyến cáo về tác hại của N2O khi sử dụng sai mục đích. Yêu cầu doanh nghiệp chỉ bán khí cho khách hàng có giấy phép kinh doanh, đồng thời truy xét, xử lý những trường hợp mua bán sai quy định. Đề xuất Bộ Công thương chỉ cấp giấy phép cho doanh nghiệp nhập khẩu có ký cam kết thực hiện mua bán với khách hàng có đủ điều kiện kinh doanh hoá chất tương ứng, hoặc các cơ sở y tế sử dụng vào việc điều trị. Đồng thời, kiến nghị các bộ ngành đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của các chất ma tuý, hướng thần, trong đó nhấn mạnh khí N2O tuy không phải là ma tuý, nhưng sử dụng sai mục đích sẽ gây hậu quả khôn lường.
Kim Long