“Lỗ hổng” từ dịch vụ gom hàng, chuyển phát nhanh
Theo báo cáo của Cơ quan phòng, chống ma túy và tội phạm Liên hợp quốc (UNODC), thời gian gần đây nhiều nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) nổi lên là “trung tâm” sản xuất ma túy tổng hợp dạng Amphetamine (ATS) lớn trên thế giới. Với công nghệ hiện đại, ma túy tổng hợp dạng viên (MDMA) và ketamin nguồn gốc từ châu Âu có chất lượng cao, giá rẻ hiện được giới trẻ Việt Nam rất ưa chuộng. Chính vì vậy, các đường dây tội phạm tìm cách mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua đường hàng không từ các nước châu Âu về Việt Nam tiêu thụ hoặc vận chuyển đi nước thứ ba; đặc biệt sau khi nước ta đã khôi phục lại toàn bộ các đường bay thường lệ đến khu vực này sau hơn 2 năm gián đoạn vì đại dịch Covid-19. Chỉ riêng tại Hà Nội, trong những tháng đầu năm 2023, số lượng ma túy gửi qua đường hàng không, chuyển phát nhanh bị bắt giữ đã nhiều hơn 51 kg so với lượng ma túy thu giữ của 5 năm trước đó cộng lại.
Đại diện Công an TP Hồ Chí Minh cung cấp thông tin về vụ án liên quan đến 4 nữ tiếp viên hàng không mang theo ma túy trong hành lý xách tay tại buổi Họp báo của UBND Thành phố
Thống kê từ các vụ bắt giữ cho thấy, các băng nhóm tội phạm ma túy có sự câu kết, móc nối giữa các đối tượng ở trong và ngoài nước theo sự chỉ đạo điều hành của các đối tượng chủ mưu cầm đầu ở nước ngoài. Lợi dụng những công ty vận chuyển hàng hóa quốc tế (chuyển phát, bưu chính ...) có mạng lưới bao phủ khắp các tỉnh thành trong cả nước và có công ty, chi nhánh ở nước ngoài để vận chuyển trái phép các chất ma túy về Việt Nam. Ma túy được cất giấu lẫn với các loại hàng hóa thông thường như: bánh kẹo, cà phê, dầu gội, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thức ăn cho vật nuôi… hoặc các loại máy pha cà phê, máy hút bụi, máy lọc không khí... Đối tượng ở nước ngoài hoặc đối tượng cầm đầu ở trong nước sử dụng mạng xã hội (Intergram, Viber..) chỉ đạo các “mắt xích” giao nhận hàng lòng vòng, thay đổi địa chỉ, số điện thoại người nhận nhằm đối phó với lực lượng chức năng, nếu thấy nghi ngờ sẽ bỏ hàng thành “vô chủ”.
Tuy nhiên, thời gian gần đây đã xuất hiện ngày càng nhiều tình trạng các đối tượng gửi hàng qua các cá nhân nhận làm thêm dịch vụ gom hàng từ cộng đồng người Việt tại nước ngoài, vận chuyển về Việt Nam qua dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế để hưởng tiền chênh lệch, hoặc gửi qua hành khách, nhân viên hàng không trên các chuyến bay quốc tế về Việt Nam. Sở dĩ các đối tượng lựa chọn các hình thức này là vì: không phải trực tiếp đến các công ty chuyển phát nhanh gửi hàng, có thể gửi hàng tại khách sạn, các địa điểm công cộng để tránh “xuất đầu lộ diện”; việc khai báo, kiểm tra hàng hóa cũng đơn giản, người nhận vận chuyển thuê không có chuyên môn để phát hiện hàng lậu, hàng cấm. Khi hàng về đến Việt Nam, người nhận trong nước (là người quen, người thân của các cá nhân gom hàng) hoặc người trực tiếp mang hàng về nước tiếp tục thuê các công ty dịch vụ vận chuyển, shiper đi giao hàng. Do đó, vô tình hoặc cố ý tạo đường đi lòng vòng của các loại hàng hóa có giấu ma túy, gây khó khăn cho công tác theo dõi, phát hiện, bắt giữ của lực lượng chức năng.
Với khoảng 700 nghìn người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại châu Âu, chưa kể số người cư trú bất hợp pháp đã khiến nhu cầu gửi hàng hóa về trong nước là rất lớn. Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng... và ở các tỉnh, thành phố khác, có rất nhiều người tham gia vào dịch vụ thu gom, gửi hàng - tiền qua nhiều hình thức từ nước ngoài về Việt Nam. Lợi dụng loại hình này, cùng với chính sách hành lý xách tay của tiếp viên hàng không, các đối tượng đã thuê vận chuyển các kiện hàng có trà trộn, cất giấu ma túy đưa về Việt Nam tiêu thụ, gây áp lực rất lớn đối với công tác phòng, chống ma túy ở trong nước.
Chủ động đấu tranh, ngăn chặn
Để chủ động phòng, chống tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy trên tuyền đường hàng không, thời gian tới các lực lượng chuyên trách đấu tranh với tội phạm ma túy thuộc lực lượng Công an, Hải quan cần xác định các tuyến hàng không quốc tế, đặc biệt là từ châu Âu về Việt Nam là một trong những tuyến “trọng điểm”. Trên cơ sở làm tốt công tác nắm tình hình, cần dựng đường dây, áp dụng biện pháp nghiệp vụ đấu tranh ngăn chặn từ sớm, từ xa. Tăng cường hợp tác quốc tế trong trao đổi thông tin, tương trợ tư pháp và đấu tranh chuyên án chung với Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol), Cảnh sát liên minh châu Âu (Europol) và Cảnh sát các quốc gia thuộc EU để điều tra mở rộng các vụ án ma túy trên tuyến hàng không từ nước ngoài về Việt Nam nhằm truy rõ nguồn gốc, bắt giữ được đối tượng chủ mưu, cầm đầu, đặc biệt là đối tượng là người Việt Nam ở nước ngoài.
Ma túy tổng hợp được giấu trong các tuýp kem đánh răng được vận chuyển qua tuyến hàng không từ Pháp về Việt Nam
Đề nghị các hãng hàng không phải thực hiện nghiêm quy định của pháp luật, quy chế của đơn vị cung cấp dịch vụ bảo đảm an ninh hàng không; kiểm soát nghiêm ngặt hành lý của phi công, tiếp viên hàng không trên các chuyến bay đến và đi quốc tế; quán triệt, thực hiện nghiêm túc Kế hoạch số 11 ngày 22/11/2022 của Ban Chỉ đạo 389 về tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua cảng hàng không quốc tế; chỉ đạo của Tổ công tác liên ngành kiểm tra chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua cảng hàng không quốc tế vừa được Bộ Tài chính thành lập.
Đặc biệt, để bịt kín “lỗ hổng” đang bị tội phạm ma túy lợi dụng trong hoạt động gom hàng, chuyển phát hàng hóa quốc tế hoặc gửi hàng qua hành lý xách tay, đề nghị các tổ chức, cá nhân có hoạt động trong lĩnh vực này cần nâng cao cảnh giác và tìm hiểu kỹ những quy định của pháp luật về phòng, chống vận chuyển hàng cấm, chất cấm để tránh vi phạm. Bởi theo khoản 4 Điều 5 Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, việc giao nhận chất ma túy, tiền chất trái quy định của pháp luật là một trong những hành vi bị nghiêm cấm. Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 cũng có những quy định và chế tài xử phạt rất nghiêm khắc đối với hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy, mức hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình. Ngay trong vụ việc “hành lý 4 nữ tiếp viên hàng không có ma túy”, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố tổng cộng 22 vụ án; khởi tố, tạm giam 65 bị can để tiếp tục điều tra, làm rõ hành vi mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, không tố giác tội phạm và che giấu tội phạm; xử phạt hành chính 12 người; thu giữ gần 50kg ma tuý tổng hợp các loại, 2 khẩu súng và nhiều tang vật khác có liên quan.. Trong đó, có 01 bị can trú tại TP Hà Nội làm dịch vụ gom hàng, chuyển phát nhanh quốc tế từ Pháp về Việt Nam bị khởi tố về tội che giấu tội phạm.
Đối với các cơ quan chức năng, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho các cá nhân tham gia dịch vụ gom hàng vận chuyển thuê từ nước ngoài về Việt Nam, để tránh bị tội phạm lợi dụng; nếu phát hiện hoặc nghi ngờ trong hàng hóa ký gửi, hành lý có chất cấm, hàng cấm, cần thông báo ngay với lực lượng chức năng để xác minh, làm rõ. /.
Hoài Linh