Phân biệt giữa cây gai dầu và cây cần sa
Theo tài liệu y khoa, cây gai dầu có tên khoa học là cannabis sativa, cùng một loài với cây cần sa (marijuana) nhưng có nhiều đặc điểm khác biệt, xuất hiện và được người dân trên thế giới trồng từ khoảng 8.000 năm trước với mục đích để làm thức ăn, quần áo, nguyên vật liệu... Hạt gai dầu chứa một lượng rất nhỏ THC (Tetrahydrocannabinol) là hợp chất kích thích có ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015, hành vi gieo trồng, chăm bón, thu hoạch các bộ phận của các loại cây có chứa chất ma túy nếu chưa đạt mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì có thể bị xử phạt vi phạm hành chính đến 5 triệu đồng.
Lễ ký kết về việc trồng cây gai dầu để sử dụng trong y tế và sản xuất hàng hóa
giữa doanh nghiệp và chính quyền địa phương của Lào
Trong khi đó, cây cần sa có tên khoa học là marijuanna được trồng với mục đích khai thác lá và hoa khô; là loại cây được lai tạo nhằm làm tăng hàm lượng tinh dầu. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, cần sa và các chế phẩm từ cần sa thuộc Danh mục I (các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội) của Nghị định 57/2022/NĐ-CP quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất. Việc sử dụng các chất này trong nhiên cứu, kiểm nghiệm, giám định, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền.
Tuy cùng loài, nhưng hàm lượng tinh dầu là một trong những tiêu chí cơ bản để phân biệt cây gai dầu và cây cần sa vì hai loại cây này rất khó phân biệt từ hình dáng đến cách trồng trọt. Cây gai dầu có hàm lượng tinh dầu THC thấp, chỉ dưới 0,3% và cần sa có hàm lượng tinh dầu THC cao hơn cây gai dầu từ 0,3% trở lên. Theo đó, đối với các dòng cây canabis có hàm lượng tinh dầu dưới 0,3% thì được xếp vào loại cây gai dầu và những cây có hàm lượng tinh dầu cao hơn 0,3% thì được xếp vào loại cây cần sa.
Hợp pháp hóa việc trồng và sản xuất sản phẩm từ cây gai dầu
Ngày 28/12/2022, Bộ Y tế Lào đã ban hành Quyết định số 3789/MOH về việc kiểm soát cây gai dầu để làm thuốc và các sản phẩm vì mục đích y tế. Định nghĩa cây gai dầu “porkeo” trong tiếng Lào là thực vật cùng họ với cây cần sa, có tên khoa học là cannabis sativa (có tên gọi khác là cannabis sativa, subsp. sativa var sativa) nhằm mục đích phân biệt cây gai dầu với định nghĩa chung về cây ganja hoặc cần sa, loại cây vẫn tiếp tục bị cấm trồng và sản xuất tại Lào do có chứa chất kích thích gây nghiện theo quy định của Luật Phòng chống ma túy năm 2007 và Bộ luật Hình sự năm 2017. Theo đó, Lào cho phép trồng trọt, khai thác, sản xuất, chế biến, lưu trữ, phân phối, sử dụng, xuất nhập khẩu và vận chuyển cây gai dầu; cho phép người dân sử dụng cây gai dầu và các sản phẩm liên quan đến cây gai dầu theo đơn thuốc.
Gai dầu được chế biến trong thực phẩm
Quyết định cũng cho phép các công ty được phê duyệt tham gia vào việc trồng trọt, khai thác, sản xuất, chế biến, lưu trữ, phân phối, sử dụng, xuất nhập khẩu và vận chuyển cây gai dầu. Pháp nhân tham gia vào bất kỳ hoạt động được phép nào trong số này đều phải được sự chấp thuận của Bộ Y tế và Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tùy thuộc vào hoạt động, các yêu cầu khác nhau cần được cơ quan chức năng phê duyệt. Ví dụ, giống dùng để trồng trọt phải đăng ký, cơ sở chiết xuất phải được Bộ Y tế kiểm tra; tham gia vào một trong các hoạt động nêu trên mà không được chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.
Yêu cầu chung áp dụng cho các pháp nhân tham gia vào các hoạt động được ủy quyền bao gồm việc tuyển dụng dược sĩ hoặc nhà hóa học đã có bằng cử nhân và phải có ít nhất 05 năm kinh nghiệm. Dự kiến, các quy định tiếp theo về hoạt động cụ thể liên quan đến việc trồng, sản xuất và chế biến cây gai dầu sẽ được ban hành trong thời gian tới. Quyết định không đưa ra các hạn chế đối với đầu tư nước ngoài trong các hoạt động liên quan đến cây gai dầu, ngoài các hạn chế chung áp dụng cho đầu tư nước ngoài tại Lào trong mọi lĩnh vực.
Liên quan đến việc bán và phân phối sản phẩm gai dầu, phía Lào quy định cụ thể việc phân phối, bán cây và các sản phẩm liên quan, ví dụ như: Đối với các đơn thuốc: Hoa khô, không được chứa quá 1% THC tính theo trọng lượng; các sản phẩm sử dụng cho mục đích y tế, không được chứa quá 0,2% THC tính theo trọng lượng và không cao hơn ¼ lượng cannabidiol (CBD) là chất không có tác dụng lên hệ thần kinh so với THC. Các sản phẩm liên quan đến cây gai dầu để sử dụng cho mục đích y tế phải được đăng ký với Cục Thực phẩm và Dược phẩm (FDD). Đối với các đơn thuốc y tế không bắt buộc, các chất bổ sung sức khỏe phải chứa ít hơn 0,2% THC tính theo trọng lượng và phải được đăng ký với FDD. Mỹ phẩm chủ yếu chứa CBD, phải chứa ít hơn 0,2% THC tính theo trọng lượng; đồ uống có chứa CBD hoặc tinh dầu gai dầu đều phải được đăng ký với FDD.
Trang Nhi