Theo số liệu của Bộ Công an, 7 tháng đầu năm 2022, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy toàn quốc đã đấu tranh thành công trên 16.300 vụ, bắt giữ trên 24.000 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ hơn 500 kg heroin, hơn 1 tấn và 3 triệu viên ma túy tổng hợp, hơn 175 kg cần sa, 141 khẩu súng cùng nhiều vật chức có liên quan. Trong đó có nhiều vụ án, các đường dây ma túy sử dụng công nghệ cao để thực hiện hành vi phạm tội, gây rất nhiều khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý của lực lượng chức năng.
Có thể thấy, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Công nghiệp 4.0) tập trung vào công nghệ kỹ thuật số với những thành tựu to lớn, đã có những đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên, cùng với các loại tội phạm khác, tội phạm ma túy đang tập trung lợi dụng những thành tựu của khoa học, công nghệ (KHCN) để thực hiện tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật. Qua thực tiễn công tác đấu tranh, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy và các lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy của Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Cảnh sát biển đã phát hiện rất nhiều thủ đoạn mới của tội phạm ma túy như: Đối với tội phạm sản xuất trái phép chất ma túy, chúng triệt để lợi dụng thành tựu khoa học công nghệ về hóa dược để sửa đổi cấu trúc phân tử các chất bất hợp pháp, điều chế ra các loại ma túy tổng hợp có độ độc hại, gây kích thích và ảo giác cựu mạnh; thậm chí nhiều chất chưa được quy định trong Công ước về chống buôn bán các chất ma túy và hướng thần của Liên Hợp Quốc và các danh mục chất ma túy và tiền chất của Chính phủ Việt Nam. Chúng triệt để lợi dụng sự phát triển của Internet, mạng xã hội và các ứng dụng OTT (Facebook, Youtube, WhatsApp, Instagram, TikTok, Zalo, Viber, Messenger, Wechat…) để liên lạc, mua bán, trao đổi ma túy gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra của cơ quan chức năng. Thậm chí, các trang thương mại điện tử cũng bị tội phạm ma túy lợi dụng như một kênh thông tin hiện đại để giao dịch ma túy; chúng lập ra các “nhóm kín” trên các trang mạng để hướng dẫn, trao đổi cách thức điều chế, sản xuất và mua bán trái phép chất ma túy giữa các thành viên. Lợi dụng sự phát triển của KHCN để phạm tội khi gửi/nhận hàng hóa thông qua các công ty dịch vụ vận chuyển (có thể gửi hàng tự động với hệ thống máy tính không cần đến nhân viên) hoặc qua dịch vụ taxi, xe ôm công nghệ đang phát triển rất mạnh tại các thành phố, đô thị lớn. Đối với các đường dây mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua đường hàng không, bưu điện, chuyển phát nhanh, thông qua mạng Internet, các đối tượng có thể giám sát hành trình vận chuyển của lô hàng do các bưu kiện khi gửi được đại lý chuyển phát nhanh cấp 1 tài khoản để theo dõi. Nếu hàng hóa không thông quan đúng thời gian, các đối tượng nghi ngờ lập tức bỏ hàng, cắt liên lạc khiến công tác điều tra, bắt giữ đối tượng đi vào “ngõ cụt” hoặc thu giữ hàng vô chủ.
Công an tỉnh Bắc Giang bắt giữ đối tượng Lê Thị Bích Ngọc, SN 1999, trú tại tỉnh Hải Dương về hành vi sử dụng mạng xã hội TikTok để mua bán trái phép 1.500 viên ma túy tổng hợp
Điển hình như vụ ngày 08/01/2021, tại phường Bồ Đề, quận Long Biên, TP Hà Nội, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy chủ trì, phối hợp các đơn vị nghiệp vụ và Công an tỉnh Bắc Ninh khám phá thành công đường dây mua bán trái phép chất ma túy và sử dụng công nghệ cao chiếm đoạt tài sản; bắt 06 đối tượng (03 đối tượng người Trung Quốc, 03 đối tượng người Việt Nam), thu giữ: 150 bánh nghi là heroin; 37 máy POS của các ngân hàng (MB, ACB, Vietinbank, OCB, BIDV, Saigonbank, SHB, TPBank...), 04 máy làm giả thẻ ngân hàng, 19 thẻ ngân hàng các loại, khoảng 1.200 hóa đơn giao dịch chuyển khoản, 5.000 USD và nhiều vật chứng khác có liên quan. Hay như vụ án ngày 18/11/2021 do C04 phối hợp với Công an Nghệ An triệt phá đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy xuyên quốc gia từ Lào về Việt Nam do đối tượng Trần Thị Mậu (53 tuổi) và Nguyễn Đức Sỹ (56 tuổi), cùng trú tại huyện Đô Lương, Nghệ An cầm đầu với thủ đoạn sử dụng mạng xã hội để điều hành từ xa. Đến nay, cơ quan Công an đã bắt giữ 9 đối tượng; thu giữ 64 kg ma túy tổng hợp, 20 bánh heroin cùng nhiều vật chứng có liên quan. Mới đây, liên quan đến vụ phát hiện cô gái tử vong trong căn hộ chung cư tại quận Hoàng Mai, Hà Nội, cơ quan Công an đã bước đầu làm rõ đối tượng gây ra cái chết cho nạn nhân là Nguyễn Hà Phúc, SN 1987, trú phường Hàng Bột, quận Đống Đa có hành vi tàng trữ, mua bán trái phép chất ma túy; thu giữ tại căn hộ 5kg chất bột, chất tinh chế, viên nén. Đối tượng khai nhận cất giấu số ma túy trên tại căn hộ để bán qua ứng dụng Telegram (là ứng dụng tin nhắn miễn phí trên mạng internet có tính bảo mật cao với khả năng kết nối lên tới 200 nghìn người).
Các đối tượng sử dụng mạng xã hội trên internet để quảng cáo, mua bán trái phép chất ma túy
Sớm nhận diện vấn đề tội phạm ma túy là một nguy cơ an ninh phi truyền thống mang tính xuyên quốc gia; ngày càng có xu hướng lợi dụng KHCN để thực hiện tội phạm, Chỉ thị 36-CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy đã đề ra nhiệm vụ, giải pháp về “đẩy mạnh nghiên cứu khoa học để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới”. Tại Công văn số 5370/VPCP- KGVX ngày 17/5/2022, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo Bộ Công an tập trung xây dựng, triển khai thực hiện các dự án trong Chương trình phòng, chống ma túy giai đoạn 2021 - 2025, trong đó có nội dung về xây dựng hệ thống phòng ngừa nghiệp vụ phục vụ kiểm soát, ngăn chặn ma túy; trang bị phương tiện, thiết bị nghiệp vụ đặc thù, chuyên dùng, thiết bị phân tích chuyên sâu để truy nguyên ngồn gốc và phát hiện các chất ma túy mới cho lực Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy và lực lượng Kỹ thuật hình sự. Để triển khai Chỉ thị 36-CT/TW và chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công an đã ký Chương trình phối hợp giai đoạn 2021-2025 với Bộ Khoa học và Công nghệ; ban hành Chương trình nghiên cứu, ứng dụng KHCN trong phòng, chống tội phạm ma túy nhằm tăng cường tiềm lực khoa học, đầu tư mạnh mẽ hơn để nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2021 - 2025.
Căn cứ vào Chương trình nghiên cứu, ứng dụng KHCN trong phòng chống tội phạm ma túy của Bộ Công an, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, các đơn vị nghiệp vụ, các học viện, trường Công an nhân dân đã đăng ký nhiều nhiệm vụ khoa học cấp Nhà nước, cấp bộ trong công tác này; huy động sự vào cuộc của nhiều nhà khoa học, các chuyên gia với mục tiêu đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng KHCN vào công tác phòng, chống tội phạm ma túy; gắn hoạt động nghiên cứu khoa học với thực tiễn công tác, chiến đấu.
Đối với công tác đấu tranh với tội phạm ma túy lợi dụng KHCN để phạm tội, thời gian qua Bộ Công an (chủ công là lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy) đã triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa, đấu tranh. Để hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, Bộ Công an đã tham mưu Quốc hội, Chính phủ ban hành Luật phòng, chống ma túy năm 2021 và các văn bản hướng dân thi hành. Tổ chức nghiên cứu, phát hiện và đề xuất bổ sung các chất ma túy mới vào các danh mục do Chính phủ quy định, tạo hành lang pháp lý cho công tác phòng, chống ma túy. Tập trung phối hợp với các đơn vị của Bộ (lực lượng kỹ thuật nghiệp vụ, lực lượng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao); các lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy thuộc Hải quan, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển; các đơn vị chức năng của Bộ Thông tin và Truyền thông, các nhà mạng tăng cường theo dõi, phát hiện, giám sát các tổ chức, đường dây tội phạm hoạt động trên không gian mạng để xác lập chuyên án đấu tranh. Đẩy mạnh việc sử dụng các phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ, máy soi chiếu chuyên dùng để phát hiện, bắt giữ tội phạm mua bán, vận chuyển ma túy qua tuyến đường bộ, đường biển, đường hàng không, bưu điện và các dịch vụ chuyển phát nhanh.
Chú trọng thực hiện công tác tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm; vận động người dân tích cực tham gia công tác phòng, chống tội phạm ma túy để phát hiện những phương thức, thủ đoạn mới, nhất là thủ đoạn lợi dụng KHCN để phạm tội của tội phạm ma túy. Tổ chức thực hiện tốt công tác điều tra cơ bản xuyên suốt theo 5 lĩnh vực của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, sớm nhận diện, đưa vào danh sách quản lý nghiệp vụ đối với nhóm đối tượng có khả năng, điều kiện lợi dụng khoa học công nghệ để phạm tội về ma túy; tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây tội phạm ma túy xuyên quốc gia, có yếu tố nước ngoài có xu hướng hoạt động gắn với tội phạm công nghệ cao, tội phạm kinh tế, tội phạm khủng bố… từ sớm, từ xa. Hiện nay, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đang tích cực phối hợp với Viện khoa học và công nghệ, Bộ Công an tập trung nghiên cứu, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ trong chế tạo, sử dụng phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy. Phối hợp với các đơn vị chức năng tổ chức tập huấn nâng cao trình độ, năng lực cho cán bộ, chiến sĩ và các lực lượng nghiệp vụ chuyên trách trong việc nhận thức, nắm bắt xu thế phát triển của cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, nhất là các thiết bị kỹ thuật hiện đại sử dụng trong thông tin liên lạc, phát hiện, thu thập các loại chứng cứ điện tử, nguồn thông tin tội phạm ma túy, trang thiết bị tiên tiến để giám định, phát hiện các chất ma túy mới. Đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế với lực lượng phòng, chống ma túy các nước phát triển, các tổ chức quốc tế để tranh thủ kinh nghiệm, trình độ khoa học kỹ thuật phục vụ hiệu quả công tác đấu tranh với tội phạm ma túy./.
Nhật Nam