Theo báo cáo của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội và Công an tỉnh Sóc Trăng, Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Sóc Trăng là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh; có 56 viên chức, người lao động hiện đang quản lý, cai nghiện cho 289 học viên theo Nghị định 221/2013/NĐ-CP ngày 30/12/2013 của Chính phủ quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Tuy nhiên, từ ngày 01/01/2022, Nghị định 221 sẽ hết hiệu lực và được thay thế bằng Nghị định số 116 của Chính phủ.
Để triển khai Nghị định 116, chiều ngày 25/02/2022, cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Sóc Trăng tổ chức buổi tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại hội trường cho 130 học viên để triển khai, giải thích những quy định mới về công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy. Sau khi nghe đồng chí Nguyễn Ngọc Thơ, Phó Giám đốc cơ sở cai nghiện thông tin được khoảng 10 phút, nhiều học viên lấy cớ cho rằng các quy định của Nghị định 116 gây bất lợi cho họ vì thời gian cai nghiện được miễn giảm trong Nghị định mới ít hơn so với Nghị định cũ và quy định miễn giảm cũng khác. Vì vậy, một số học viên đã hô hào các học viên khác đồng loạt phản ứng bỏ về phòng; sau đó 165 học viên cai nghiện giật, đạp các cánh cửa, phá cổng để tràn ra ngoài Cơ sở cai nghiện.
Ngay sau khi vụ việc xảy ra, các lực lượng Công an tỉnh Sóc Trăng đã khẩn trương có mặt tại hiện trường, thu thập thông tin, tài liệu có liên quan để phục vụ công tác điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật. Đồng thời phối hợp với chính quyền các địa phương, Cơ sở cai nghiện triển khai các biện pháp công tác, tổ chức truy tìm, đưa về cơ sở hơn 100 học viên và tiếp tục truy tìm, vận động số học viên còn lại trở về trung tâm tiếp thục thực hiện công tác cai nghiện.
Liên quan đến vụ việc trên, qua trao đổi với đại diện Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội - đơn vị có chức năng quản lý nhà nước về công tác cai nghiện ma túy, quản lý sau cai trên phạm vi toàn quốc, các đồng chí cho biết: Nghị định 211 của Chính phủ, tại Điều 19 quy định: Học viên đã chấp hành một nửa thời gian quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, nếu có tiến bộ rõ rệt hoặc lập công thì được xét giảm một phần hoặc miễn chấp hành phần thời gian còn lại (tối đa lên tới 12 tháng). Trong khi Nghị định 116 (thay thế Nghị định 221), tại Điều 58 quy định: Giảm thời hạn từ 01 đến 03 tháng đối với người đã chấp hành một nửa thời gian cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện, có ít nhất 03 tháng được xếp loại từ khá trở lên quy chế quản lý, đánh giá kết quả học tập, cai nghiện tại cơ sở; Giảm thời hạn từ 03 đến 06 tháng đối với người đã chấp hành một nửa thời gian cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện, lập công, có ít nhât 03 tháng được xếp loại từ khá trở lên quy chế quản lý, đánh giá kết quả học tập, cai nghiện tại cơ sở. Như vậy thời gian được miễn giảm của Nghị định 116 là ít hơn so với thời hạn được miễn giảm của Nghị định 221; đồng thời kèm theo điều kiện “có ít nhất 03 tháng được xếp loại từ khá trở lên…”.
Học viên cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Sóc Trăng học nghề thủ công để có cơ hội tìm việc làm sau khi tái hòa nhập cộng đồng.
Tuy nhiên, việc quy định như trên không gây bất lợi cho học viên cai nghiện mà nhằm mục đích bảo đảm học viên cai nghiện được chấp hành đầy đủ Quy trình cai nghiện gồm 5 bước: (1) Tiếp nhận, phân loại; (2) Điều trị cắt cơn, giải độc, điều trị rối loạn tâm thần, điều trị các bệnh lý khác; (3) Giáo dục, tư vấn phục hồi hành vi, nhân cách; (4) Lao động trị liệu, học nghề và (5) Chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng. Cũng theo lý giải của đại diện đơn vị chức năng và thực tiễn cho thấy, việc thực hiện công tác cai nghiện theo văn bản pháp luật cũ quy định thời gian cai nghiện được miễn giảm nhiều dẫn đến tình trạng một số học viên không chấp hành đủ quy trình đã được ra khỏi cơ sở cai nghiện. Khi trở về địa phương sau một thời gian ngắn, hầu hết họ đều sử dụng ma túy trở lại đến tỷ lệ tái nghiện của địa phương rất cao, gây lãng phí ngân sách Nhà nước đầu tư cho công tác này. Vì vậy quá trình xây dựng Nghị định 116, đơn vị đã nghiên cứu rất kỹ vấn đề này trên cơ sở khảo sát thực tiễn, xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học và quy định như hiện nay là phù hợp, thể hiện tính ưu việt và nhân văn của pháp luật Việt Nam đối với công tác cai nghiện, quản lý sau cai.
Như vậy, vấn đề còn lại là trong quá trình triển khai vào thực tiễn, các cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương cần làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người nghiện, gia đình, người thân của người nghiện; đặc biệt là các học viên đang thực hiện công tác cai nghiện tại các cơ sở giúp họ nhận thức đầy đủ vấn đề, từ đó chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, Công an các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với ngành Lao động, Thương binh và Xã hội bố trí lực lượng bảo đảm tốt ANTT tại các cơ sở cai nghiện; quản lý, giám sát chặt các học viên cai nghiện (có nhiều tiền án, tiền sự) để phòng, chống tình trạng học viên gây rối trật tự công cộng, đập phá cơ sở cai nghiện bỏ trốn. Nếu xảy ra vụ việc tương tự như tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Sóc Trăng, cần khẩn trương truy tìm, vận động học viên cai nghiện trở lại cơ sở, không để bỏ trốn lâu ngày tại cộng đồng gây phức tạp về ANTT; đồng thời tiến hành điều tra, xử lý nghiêm khắc các đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật.
Minh Anh