Số người chết do sử dụng ma túy quá liều là khoảng 0,5 triệu người, trong đó chủ yếu liên quan đến fentanyl và các biến thể ở Hoa Kỳ, Canada và sử dụng quá liều ma túy gốc opioids ở Châu Âu, Úc. Tình hình mua bán trái phép heroin, morphin, thuốc phiện, cần sa, ecstasy có xu hướng giảm, trong khi khối lượng bắt giữ methamphetamine có xu thế tăng và chiếm tỷ lệ cao tại khu vực Đông Á, Đông Nam Á, Bắc Mỹ. Tác động của đại dịch Covid - 19 đã khiến Chính phủ các nước cắt giảm ngân sách liên quan đến ma túy. Chính sách kiểm soát ma túy thế giới có sự khác biệt cơ bản khi các nước có ý kiến trái chiều trong việc sử dụng cần sa và chế phẩm cần sa vào mục đích y tế. Tình hình trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến nước ta. Việt Nam đang có nguy cơ bị các tổ chức tội phạm quốc tế lợi dụng làm địa bàn sản xuất, vận chuyển trái phép ma túy đến nước thứ ba.
Trước tình hình đó, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy đã chủ động tham mưu Bộ Công an đề xuất Chính phủ đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế trong khuôn khổ đa phương, song phương với các nước có chung đường biên giới, các đối tác có tiềm lực đang phối hợp chặt chẽ với nước ta nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện các cam kết quốc tế về phòng, chống ma túy (PCMT), trao đổi thông tin, phối hợp điều tra triệt phá, nâng cao năng lực cho lực lượng hành pháp, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế đối với công tác phòng ngừa, đấu tranh trong nước. Theo đó với Trung Quốc, ta tiếp tục nâng cao hiệu quả hợp tác PCMT trên tuyến biên giới theo tinh thần của các thỏa thuận đã ký giữa hai nước. Bộ Công an hai nước đã ban hành kế hoạch về việc triển khai đợt cao điểm tuyên truyền, đấu tranh trấn áp tội phạm ma túy trên tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc từ ngày 01/10 - 31/12/2021. Thông qua công tác nắm tình hình địa bàn, lực lượng chức năng nước ta chủ động xây dựng kế hoạch, phương án phối hợp với phía bạn triệt phá các đường dây tội phạm ma túy xuyên quốc gia liên quan đến hai nước gắn với nâng cao hiệu quả hoạt động của các Văn phòng liên lạc qua biên giới (BLO).
Lễ ký Biên bản Hội nghị hợp tác phòng, chống tội phạm lần thứ 7 giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Công an Trung Quốc, ngày 19/02/2021.
Với Lào, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy tham mưu lãnh đạo Bộ ký Biên bản ghi nhớ giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Công an Lào về hợp tác PCMT, ngày 09/8/2021 tại Thủ đô Viêng Chăn và kế hoạch về tăng cường hợp tác PCMT giữa Bộ Công an hai nước. Hai nước phối hợp triển khai tấn công trấn áp tội phạm ma túy trên tuyến biên giới nhất là trên các tuyến, địa bàn trọng điểm; kiểm soát hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy.
Lễ ký “Bản ghi nhớ về hợp tác PCMT” giữa Bộ Công an hai nước nhân chuyến thăm ngoại giao cấp Nhà nước của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tại Lào, ngày 09/8/2021.
Trên tuyến biên giới tiếp giáp Campuchia, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy tham mưu Bộ Công an ban hành kế hoạch về tập trung giải quyết tình hình phức tạp về tội phạm, tệ nạn ma túy tại địa bàn TP. Hồ Chí Minh, tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia. Công an các đơn vị, địa phương phối hợp với lực lượng chức năng Campuchia triệt phá nhiều đường dây tội phạm xuyên quốc gia tổ chức mua bán, vận chuyển trái phép ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam trên tuyến biên giới Tây Nam, bắt giữ đối tượng cầm đầu là người nước ngoài. Hai bên thường xuyên đánh giá kết quả hợp tác làm tiền đề xây dựng kế hoạch phối hợp thời gian tới.
Đối với các nước đối tác có thỏa thuận hợp tác, có tiềm lực như Hoa Kỳ, thời gian qua Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy đã và đang phối hợp chặt chẽ với Cơ quan bài trừ ma túy liên bang (DEA) trong việc trao đổi thông tin về đối tượng, chuyên án qua đường dây nóng; tổ chức tập huấn kỹ, chiến thuật điều tra cho cán bộ, chiến sỹ công an các địa phương. Ta đẩy mạnh hợp tác điều tra trong các chuyên án chung, tiếp nhận, xử lý thông tin về đối tượng, đường dây tội phạm ma túy xuyên quốc gia liên quan đến Việt Nam do DEA cung cấp.
Thực hiện các nội dung Hội nghị song phương lần thứ 13 về hợp tác PCMT giữa Việt Nam - Thái Lan năm 2020, hai bên đã tăng cường phối hợp mở chuyên án điều tra chung đối với vụ án liên quan đến tội phạm ma túy xuyên quốc gia; xem xét thành lập tổ công tác gồm cán bộ hai nước làm việc tại hiện trường vụ án để tiến hành điều tra, thu thập chứng cứ nhằm triệt phá toàn bộ đường dây; hợp tác trong giám định truy nguyên nguồn gốc ma túy hướng tới phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu chung. Phía Thái Lan hỗ trợ Việt Nam triển khai Trung tâm điều phối sông Mê Công an toàn tại trong nước, cam kết tiếp tục tài trợ để triển khai Trạm kiểm soát Tân Lạc (tỉnh Hòa Bình) và các hoạt động PCMT trên tuyến biên giới.
Bên cạnh hợp tác song phương, Bộ Công an đã triển khai thực hiện hiệu quả các thỏa thuận quốc tế về PCMT mà Việt Nam tham gia trong khuôn khổ Ủy ban Kiểm soát ma túy Liên hợp quốc (CND), ASEAN… qua đó thể hiện vai trò là Chủ tịch đương nhiệm ASEAN về vấn đề ma túy 2018 - 2020 trên các diễn đàn khu vực và thế giới. Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy tham mưu và tổ chức đoàn đại biểu liên ngành tham dự Khóa họp thường niên của CND lần thứ 64 (tháng 3/2021) qua hình thức trực tuyến. Tại đây, Việt Nam tiếp tục thể hiện rõ quan điểm ủng hộ ASEAN và nhiều nước về thái độ không khoan nhượng với ma túy, không chấp nhận xu thế hợp pháp hóa việc sử dụng ma túy, kiên định lộ trình hướng tới tầm nhìn xây dựng cộng đồng ASEAN không ma túy, hướng tới giải quyết vấn đề ma túy thế giới một cách cân bằng, thống nhất, toàn diện. Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy trao đổi với Ban Thư ký ASEAN và Campuchia về việc tổ chức Hội nghị cấp Bộ trưởng ASEAN về vấn đề ma túy lần thứ 7, từ ngày 13 - 14/10/2021 do Campuchia chủ trì theo hình thức trực tuyến. Tại Hội nghị, Việt Nam chính thức bàn giao vị trí Chủ tịch ASEAN về vấn đề ma túy cho Campuchia.
Đồng chí Tô Lâm cùng đoàn đại biểu tham dự Hội nghị cấp Bộ trưởng ASEAN về vấn đề ma túy lần thứ 7, tại điểm cầu Hà Nội.
Trong khuôn khổ Chương trình quản lý biên giới, đơn vị đã phối hợp với UNODC khảo sát đánh giá tình hình hoạt động và thực trạng trang thiết bị của BLO tại 12 tỉnh biên giới để có phương án tài trợ. Xây dựng kế hoạch tổ chức tập huấn về công tác PCMT cho thành viên các BLO, công ty vận tải, cư dân biên giới. Chủ trì phối hợp với các đơn vị chức năng hoàn thiện thủ tục xác nhận viện trợ và tiếp nhận thiết bị phát hiện ma túy cầm tay.
Do tác động của đại dịch Covid - 19 đối với nền kinh tế thế giới và chính sách về ma túy của các nước chưa đạt được đồng thuận, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy đã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai hoạt động kêu gọi tài trợ, tranh thủ các nguồn lực góp phần nâng cao năng lực, hỗ trợ cơ sở vật chất cho công tác PCMT trong nước. Điển hình, ta tiếp tục triển khai Dự án Nâng cao năng lực PCMT của Bộ Công an giai đoạn 2019 - 2022 do Văn phòng Ủy ban Kiểm soát ma túy, Bộ Tư pháp Thái Lan tài trợ. Theo đó, Thái Lan tài trợ cho Việt Nam thành lập Trung tâm sông Mê Công an toàn (SMCC) để cán bộ hành pháp PCMT các nước đến làm việc khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát. Phía Úc đã cam kết viện trợ xe máy và các trang thiết bị phục vụ công tác PCMT. Hoa Kỳ tài trợ kinh phí triển khai Dự án sửa chữa, nâng cấp Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ Cảnh sát ĐTTP về ma túy ở thị xã Cửa Lò (tỉnh Nghệ An). UNODC tài trợ trang thiết bị, phương tiện cho 21 BLO. Mặc dù nguồn lực kinh phí ngày càng eo hẹp song UNODC vẫn ưu tiên đầu tư cho nước ta, do ghi nhận hiệu quả hoạt động của các BLO. Ngoài việc phối hợp đấu tranh chống tội phạm ma túy, BLO còn thực hiện quy chế phối hợp giữa công an, hải quan, bộ đội biên phòng trong triển khai cao điểm tuyên truyền, tấn công trấn áp các loại tội phạm góp phần đảm bảo an ninh biên giới. Thành công của Việt Nam đang được các nước nghiên cứu, tham vấn.
Từ tháng 11/2020 đến nay, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy tổ chức nhiều buổi tiếp, làm việc với đại diện cơ quan, đầu mối quốc tế nhằm trao đổi thông tin, phối hợp đấu tranh chuyên án triệt phá tội phạm ma túy xuyên quốc gia. Tiếp nhận, trao đổi, xử lý thông tin qua đường dây nóng từ các đối tác quốc tế qua đó tiến hành xác minh, phối hợp đấu tranh khám phá 20 vụ án có liên quan đến Việt Nam góp phần nâng cao vị thế của lực lượng chức năng nước ta trong hợp tác PCMT với các nước. Điển hình qua công tác hợp tác quốc tế với phía Cảnh sát Đài Loan (Trung Quốc), Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy nhận được thông tin về một số đối tượng người nước ngoài sống tại Campuchia câu kết với các đối tượng tại Việt Nam vận chuyển trái phép chất ma túy từ Campuchia về TP. Hồ Chí Minh sang Trung Quốc tiêu thụ.
Lực lượng chức năng thu giữ 90 kg ketamin cất giấu trong dạ dày lợn ở kho hàng (huyện Thường Tín, TP. Hà Nội) do đối tượng người Đài Loan thuê.
Thời gian tới, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma tuý tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, đẩy mạnh thông tin đối ngoại nhằm tăng cường hợp tác với cơ quan hành pháp các nước. Tổ chức tốt công tác nắm tình hình khu vực, thế giới, kịp thời tham mưu lãnh đạo Bộ về chủ trương, chính sách PCMT. Gắn công tác đối ngoại với việc phòng ngừa, đấu tranh, nghiên cứu cơ chế hợp tác khi có yêu cầu thực tiễn. Tham mưu, báo cáo Bộ Công an cho phép nghiên cứu, đề xuất xây dựng cơ chế thiết lập, duy trì hoạt động đường dây nóng trong trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, bắt giữ đối tượng; cử cán bộ ra nước ngoài để phối hợp điều tra nhằm phục vụ công tác điều tra mở rộng vụ án ở trong nước. Tổ chức tốt các hội nghị, hội thảo, tập huấn theo chương trình được duyệt và ký kết thoả thuận hợp tác với các nước, tổ chức liên quan trên thần chủ động thích ứng với tình hình dịch bệnh. Tiếp tục kêu gọi nguồn tài trợ của quốc tế phục vụ hiệu quả công tác PCMT trong nước góp phần xây dựng cộng đồng ASEAN không ma túy.
Kim Long