Khu vực Tây Bắc bao gồm 7 tỉnh: Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái và Phú Thọ, có đường biên giới dài hơn 650 km, tiếp giáp với các tỉnh Hủa Phăn, Phong Sa Lỳ, Luông Pha Băng (Nước CHDCND Lào) và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc; có 2 cửa khẩu quốc tế, 4 cửa khẩu quốc gia, 6 cửa khẩu địa phương; địa hình phần lớn là đồi núi hiểm trở, diện tích rộng, giao thông đi lại khó khăn; chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trình độ dân trí còn hạn chế, đời sống khó khăn nên dễ bị các loại tội phạm lôi kéo, dụ dỗ phạm tội, đặc biệt là phạm tội về ma túy. Bên cạnh đó, tình hình trồng và tái trồng cây có chứa chất ma túy vẫn diễn ra ở một số địa phương; số người nghiện ngày càng trẻ hóa và có xu hướng tăng với 29.568 người nghiện có hồ sơ quản lý (chiếm 12,6% số người nghiện của cả nước). Tại khu vực này, còn nhiều đối tượng truy nã phạm tội về ma túy hiện vẫn đang lẩn trốn tại các xã vùng cao của hai tỉnh Hòa Bình và Sơn La tiếp tục thiết lập, điều hành các đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy lớn, hoạt động liên tỉnh, xuyên quốc gia, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình ANTT tại địa phương.
Do “siêu lợi nhuận” từ hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy mang lại, trong những năm qua, tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc không ngừng diễn biến phức tạp với chiều hướng gia tăng cả về quy mô và tính chất. Phương thức, thủ đoạn vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy ngày càng tinh vi, tính chất mức độ ngày càng nguy hiểm, manh động hơn. Các đối tượng thường lợi dụng các đường tiểu mạch, đường mòn, lối mở để vận chuyển, mua bán ma túy với số lượng lớn; cất giấu ma túy lẫn vào hàng hóa, phương tiện giao thông khi vận chuyển. Quá trình mua bán trái phép chất ma túy thường sử dụng tiếng “lóng”, ám, tín hiệu riêng, tiếng dân tộc; lợi dụng sự phát triển của công nghệ thông tin, thông qua các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, Viber, Wechat... để tiến hành giao dịch. Đối tượng cầm đầu thường không trực tiếp thực hiện hành vi phạm tội, mà lôi kéo nhiều người tham gia, tổ chức thành đường dây khép kín. Hầu hết các đối tượng vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy với số lượng lớn đều trang bị vũ khí nóng (súng quân dụng, súng tự chế, lựu đạn...), sẵn sàng chống trả quyết liệt các lực lượng chức năng khi bị phát hiện, bắt giữ.
Trước tình hình đó, với vai trò là lực lượng chủ công, nòng cốt trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm và tệ nạn ma túy, trong những năm qua, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Cảnh sát ĐTTP về ma túy) đã tham mưu lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo xây dựng triển khai nhiều chương trình, quy chế phối hợp phòng, chống tội phạm ma túy tại khu vực các tỉnh trên tuyến biên giới Tây Bắc. Đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an các tỉnh Tây Bắc đề xuất với lãnh đạo Công an tỉnh tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền các địa phương chủ động triển khai các chương trình, kế hoạch phòng, chống ma túy; lồng ghép với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chủ động làm tốt công tác nghiệp vụ cơ bản nắm chắc tình hình, địa bàn, đối tượng trọng điểm về ma túy; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phát động phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, đấu tranh chống tội phạm nói chung, tội phạm về ma túy nói riêng, góp phần giữ vững ANTT ngay từ cơ sở.
Hàng năm, Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy đã chủ trì, phối hợp Công an các tỉnh Tây Bắc mở nhiều đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm ma túy, triệt phá nhiều đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy lớn, xuyên quốc gia. Kết quả từ năm 2015 đến tháng 6/2020, trên toàn tuyến đã phát hiện, khám phá gần 13.500 vụ, hơn 18.500 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ tang vật gồm: hơn 1,9 tấn heroin; 200 kg + 2.5 triệu viên ma túy tổng hợp; hơn 430 kg thuốc phiện cùng nhiều phương tiện, tài sản, vũ khí, vật chứng có liên quan; chiếm hơn 30% số vụ và gần 70% số lượng ma túy bị thu giữ trên toàn quốc. Bên cạnh đó, công tác phối hợp với các lực lượng trong và ngoài ngành công an, hoạt động hợp tác quốc tế ngày càng đi vào chiều sâu, góp phần ngăn chặn tình trạng mua bán, vận chuyển ma túy qua hai bên biên giới.
Ngày 23/9/2020, Công an tỉnh Điện Biên triệt phá đường dây mua bán trái phép chất ma tuý, bắt hai đối tượng; thu 7 bánh heroin và 6.000 viên ma tuý tổng hợp
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực trong công tác đấu tranh chống tội phạm ma túy, song địa bàn các tỉnh miền núi Tây Bắc vẫn luôn là một “trọng điểm” về ma túy của cả nước do trên tuyến này còn tồn tại nhiều điểm, tụ điểm ma túy phức tạp ; còn nhiều toán, nhóm, đối tượng người Lào có vũ trang, xâm nhập trái phép vào địa bàn móc nối với đối tượng ở trong nước mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy với số lượng lớn. Đa số người dân là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí chưa cao, nhận thức và hiểu biết pháp luật còn hạn chế, đời sống còn nhiều khó khăn, dễ bị đối tượng phạm tội về ma túy chuyên nghiệp lôi kéo vào con đường phạm tội. Công tác nắm tình hình, quản lý địa bàn, quản lý biên giới, quản lý nhân, hộ khẩu còn nhiều hạn chế; biên chế tổ chức ở một số đơn vị Công an cơ sở nhất là cấp xã, huyện còn thiếu, điều kiện đảm bảo công tác chưa đáp ứng được yêu cầu. Công tác phối hợp trao đổi thông tin về tội phạm ma túy với lực lượng phòng, chống ma túy các nước phục vụ công tác đấu tranh, ngăn chặn tình trạng vận chuyển ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, cấp ủy Đảng, chính quyền ở một số địa phương chưa thực sự vào cuộc trong công tác đấu tranh chống tội phạm ma túy. Nghiêm trọng hơn, một số nơi hệ thống chính trị yếu kém, cán bộ đảng, chính quyền bị tội phạm ma túy mua chuộc tham gia phạm tội hoặc bao che cho hoạt động của các đối tượng.
Để khẩn trương khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, góp phần “hạ nhiệt” trọng điểm ma túy vùng Tây Bắc, trong thời gian tới, chính quyền các địa phượng, các cơ quan chức năng, nhất là lực lượng Cảnh sát ĐTTP về ma túy Công an các tỉnh Tây Bắc cần tập trung làm tốt một số nhiệm vụ công tác trọng tâm như: Làm tốt công tác nắm, nghiên cứu, phân tích, đánh giá dự báo tình hình, kịp thời tham mưu với lãnh đạo các cấp, cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị về “Tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy” và Quyết định số 291/QĐ-TTg ngày 21/02/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị; lồng ghép việc thực hiện chương trình phòng, chống ma túy với các chương trình phát triển kinh tế, xã hội, xóa đói giảm nghèo và các cuộc vận động xây dựng đời sống, văn hóa mới tại địa phương.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, đồng bào các tỉnh khu vực Tây Bắc tham gia phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, phòng, chống ma túy với nhiều hình thức, nội dung phong phú, đa dạng, phù hợp với từng đối tượng và địa bàn cụ thể. Trong đó, tập trung vận động, tuyên truyền đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng xa, vùng sâu; người có uy tín trong các dân tộc, già làng trưởng bản tích cực thực hiện công tác này. Tham gia xây dựng, củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở ngày càng vững mạnh; thường xuyên sơ kết, tổng kết nhân rộng mô hình, điển hình tiên tiến; kịp thời biểu dương, khen thưởng những cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác phòng, chống ma túy. Phối hợp với các cơ quan chuyên môn quản lý chặt chẽ người nghiện ma túy và làm tốt công tác cai nghiện, phòng, chống tái nghiện; tổ chức rà soát, lập danh sách và quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, góp phần làm giảm “nguồn cầu” ma túy.
Công an tỉnh Sơn La tuyên truyền phòng, chống ma tuý cho đồng bào dân tộc thiểu số
Tăng cường lực lượng, triển khai các mặt công tác nghiệp vụ cơ bản, nắm tuyến, nắm địa bàn, xác định được các điểm, tụ điểm phức tạp về ma túy, các cung đường chính đối tượng thường xuyên lợi dụng vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy để có biện pháp phòng ngừa, đấu tranh phù hợp. Tổ chức thực hiện có hiệu quả các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm ma túy để tập trung triệt xóa triệt để các đường dây mua bán, vận chuyển ma túy lớn, xuyên quốc qua; triệt phá các tụ điểm ma túy phức tạp ở nội và ngoại biên; bắt giữ bằng được các đối tượng chủ mưu cầm đầu. Đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào công tác đấu tranh với tội phạm ma túy trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Bên cạnh đó cần tăng cường quan hệ phối hợp với lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy của Bộ đội Biên phòng, Hải quan... trong công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy. Làm tốt công tác hợp tác quốc tế với lực lượng phòng, chống ma túy các nước láng giềng; với lực lượng Công an, Biên phòng các tỉnh giáp biên thông qua việc việc trao đổi thông tin, thành lập các chuyên án chung với mục tiêu đấu tranh, ngăn chặn ma túy từ xa. Đồng thời tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; quan tâm đầu tư, trang bị phương tiện nghiệp vụ cho lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy trên tuyến biên giới Tây Bắc đáp ứng yêu cầu công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới./.
Nam Anh