Tuy nhiên, do tác động của tình hình ma túy quốc tế, khu vực và trong nước; sự đa dạng và thuận lợi của loại hình vận tải biển cùng với siêu lợi nhuận thu được từ việc mua bán ma túy, nên những năm gần đây, tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua đường biển diễn ra rất phức tạp, có xu hướng ngày càng gia tăng. Theo số liệu của Cơ quan phòng, chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc, hàng năm có khoảng 420 triệu container được vận chuyển bằng đường biển trên toàn thế giới, trong khi đó số container được kiểm soát chưa đến 2%, do đó tiềm ẩn nguy cơ cao các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia lợi dụng để vận chuyển bất hợp pháp ma túy, tiền chất, các mặt hàng cấm…
Ở nước ta, khoảng vài năm trở lại đây, khi lực lượng chức năng đánh mạnh ở đường bộ, đường hàng không thì tội phạm ma túy chuyển hướng lựa chọn tuyến đường khác an toàn hơn, đó là đường biển và vận chuyển với số lượng lớn. Tội phạm ma túy tiếp tục lợi dụng hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa bằng container đi đường biển để vận chuyển ma túy trái phép với sự chỉ đạo, cấu kết của các đối tượng mua bán, vận chuyển. Ma túy đã được trà trộn cùng các mặt hàng khác. Nhiều đường dây ma túy đều che giấu hành vi bằng cách mượn một công ty hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa làm “bình phong” cho hoạt động mua bán, vận chuyển ma túy… Đặc biệt, ma túy được trung chuyển qua nhiều nước để tới điểm đích, gây khó khăn cho cơ quan chức năng các nước trong việc điều tra, xác định các đường dây và các đối tượng cầm đầu. Trong năm 2018 và 9 tháng đầu năm 2019, nhiều đối tượng buôn bán vận chuyển ma túy đã kết hợp cả ba loại hình là đường bộ, đường hàng không, đường biển để vận chuyển ma túy.
Đồng chí Trung tướng Phạm Văn Các, Cục trưởng Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy, Bộ Công an phát biểu tại Hội thảo tổ công tác ASEAN về phòng, chống tội phạm ma túy qua đường biển lần thứ tư, Hà Nội, Việt Nam 09/2019.
Các khu vực biển trọng điểm về ma tuý ở nước ta là vùng biển Đông Bắc, vùng biển Bắc miền Trung, vùng biển miền Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ. Phức tạp nhất vẫn là vùng biển Vịnh Bắc Bộ. Tại đây những đối tượng thường vận chuyển ma tuý sang Trung Quốc và vận chuyển ma túy tổng hợp, ma túy “đá” được điều chế từ Trung Quốc về Việt Nam và đi các nước thứ ba để tiêu thụ. Tội phạm ma túy qua tuyến đường biển ở Việt Nam có sự chỉ đạo, cấu kết với các đối tượng buôn bán vận chuyển ma túy quốc tế, nổi lên thời gian gần đây là tổ chức tội phạm người Đài Loan (Trung Quốc) sang Việt Nam điều hành vận chuyển ma túy trái phép đi các nước. Thủ đoạn cất giấu hết sức tinh vi, đa dạng như: giấu các túi ma túy trong container hàng sắt thép phế thải, thức ăn chăn nuôi, hạt nhựa, đưa vào khoang rỗng của trục rulo máy ép bao bì, cất giấu trong các loa thùng, đế giày dép… Bọn chúng nhập ma túy “đá”, heroin từ vùng Tam giác vàng; cocain từ các nước Nam Mỹ về Việt Nam rồi đi nước khác như Philippines, Đài Loan (Trung Quốc), Australia.
Điển hình là ngày 24/7/2018, Cảnh sát Việt Nam phối hợp Hải quan kiểm tra phát hiện 100 bánh cocain, có trọng lượng khoảng 115kg giấu trong container sắt thép phế liệu số MRKU 0172045/42G1 trên tàu Maersk Shenzen (quốc tịch Liberria) khởi hành từ cảng Trinidad (Châu Mỹ), qua Panama, Trung Quốc về cảng Cái Mép – Thị Vải, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Ngày 17/02/2019, lực lượng chức năng bắt giữ đường dây vận chuyển trái phép ma túy từ Tam giác vàng về Việt Nam, sau đó đưa đi nước ngoài bằng đường biển. Tại cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh, lực lượng chức năng của Việt Nam đã bắt Vangchueyang Briachear (quốc tịch Lào), thu 278kg ma túy “đá”. Mở rộng đường dây trên, đồng loạt bắt giữ 13 đối tượng, thu 300kg ma túy “đá”, khi các đối tượng đang vận chuyển về kho hàng của Công ty May mặc xuất khẩu Hashan của Huang Zai Wen (quốc tịch Đài Loan, Trung Quốc). Sau đó, các đối tượng cất giấu vào container hạt nhựa xuất đi nước ngoài. Đấu tranh với các đối tượng, vào tháng 3/2019, Việt Nam thông báo nguồn tin cho Philippines, lực lượng chức năng Philippines đã kiểm tra container từ cảng Cát Lái (TP Hồ Chí Minh) cập cảng Manila (Philippines), thu 276kg ma túy “đá”. Mới đây nhất, từ ngày 30/11/2019 đến ngày 11/12/2019, người dân đã cung cấp cho lực lượng chức năng thông tin về ma túy trôi dạt vào bờ biển tại khu vực các tỉnh Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Quảng Trị, thu tổng số hơn 40 bánh heroin và 14,8kg ma túy “đá”.
Người dân giao nộp ma túy cho Bộ đội Biên phòng Quảng Nam
Nhận định được tình hình phức tạp của tội phạm ma túy vận chuyển qua đường biển, lãnh đạo Bộ Công an đã chỉ đạo lực lượng công an trên cả nước phát huy hơn nữa vai trò chủ công, đẩy mạnh công tác phối hợp với các lực lượng chức năng trong và ngoài nước để tiếp tục đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm này. Các cơ quan chức năng Việt Nam thường xuyên trao đổi thông tin, xác minh đối tượng, hỗ trợ điều tra các vụ án ma túy với các nước bạn và tiếp nhận sự chia sẻ thông tin của các nước, nhất là các quốc gia có chung đường biên giới, các đối tác. Tại ASEAN, lực lượng chức năng của các quốc gia trong khu vực đã triệt phá nhiều vụ ma túy với quy mô lớn trên tuyến đường biển. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, kết quả phòng ngừa, phát hiện, bắt giữ tội phạm ma túy trên tuyến đường biển còn nhiều hạn chế. Công tác phát hiện, phòng ngừa, đấu tranh rất khó khăn vì tuyến biển, cảng biển rộng lớn, mênh mông, nhiều phương tiện lớn vận chuyển, việc xác minh thông tin, phối hợp với các lực lượng chức năng nước bạn đôi khi còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn…
Thời gian tới, công tác phòng, chống ma tuý qua đường biển tiếp tục diễn biến rất cam go và phức tạp, không nước nào có thể đơn lẻ giải quyết mà cần sự phối hợp chặt chẽ với các nước, với cộng đồng quốc tế. Tại khu vực ASEAN, hợp tác giữa các thành viên cùng các đối tác khu vực trong công tác này cần được chú trọng hơn nữa. Theo đó, các nước ASEAN cải thiện hơn nữa hệ thống liên lạc, cơ chế phối hợp chung để đề ra những biện pháp chung hiệu quả trong đấu tranh chống lại các băng đảng tội phạm ma tuý từ khâu sản xuất, đến tàng trữ rồi vận chuyển qua các nước.
Chú trọng triển khai, nâng cao hiệu quả các giải pháp chủ động phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy trên tuyến đường biển. Chủ động xây dựng các sáng kiến hợp tác phòng, chống ma tuý của khu vực và chia sẻ trách nhiệm huy động các nguồn lực cho công tác này. Thúc đẩy cơ chế trao đổi nhanh thông tin hiện có, thiết lập thêm đường dây nóng giữa các nước để cung cấp thông tin về phương thức thủ đoạn mới của tội phạm ma túy trên tuyến đường biển, các tổ chức tội phạm ma túy quốc tế lợi dụng tuyến đường biển để vận chuyển ma túy bất hợp pháp. Khuyến nghị các nước đối tác hỗ trợ tổ chức các lớp tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm và trang bị phương tiện, hỗ trợ nâng cao năng lực kiểm soát ma túy qua tuyến đường biển. Vấn đề rất quan trọng được thống nhất giữa các nước ASEAN là lập các chuyên án điều tra chung, phối hợp truy bắt các đối tượng vận chuyển ma túy trên đường biển lẩn trốn ở các nước./.
Nguyễn Xuân